ความหมาย

                                            ความหมายของหลักสูตร

 หลักสูตร คือ แผนซึ่งได้ออกแบบจัดทำขึ้นเพื่อแสดงถึงจุดหมาย การจัดเนื้อหากิจกรรมและมวลประสบการณ์ ในแต่ละโปรแกรมการศึกษา เพื่อให้ผู้เรียนมีพัฒนาการในด้านต่าง ๆ ตามจุดหมายที่ได้กำหนดไว้” ความหมาย สถานศึกษาเป็นหน่วยงานที่จัดการศึกษาเป็นแหล่งการแสวงหาความรู้จึงต้องมีหลักสูตรเป็นของตนเอง คือหลักสูตรสถานศึกษาซึ่งครอบคลุมภาระงานการจัดการศึกษาทุกด้านหลักสูตรสถานศึกษาจึงประกอบด้วยการเรียนรู้ทั้งมวลและประสบการณ์อื่นๆ ที่สถานศึกษาแต่ละแห่งวางแผนเพื่อพัฒนาผู้เรียน ซึ่งเกิดจากการมีส่วนร่วมของบุคคลากรและผู้เกี่ยวข้องทั้งภายนอกและภายในและภายนอกสถานศึกษา หลักสูตรสถานศึกษา เป็นแผนหรือแนวทางหรือข้อกำหนดของการจัดการศึกษาที่จะพัฒนาให้ผู้เรียนมีความรู้ ความสามารถ โดยส่งเสริมให้แต่ละบุุคคลพัฒนาไปสู่ศักยภาพสูงสุดของตน รวมถึงลำดับขั้นของมวลประสบการณ์ที่ก่อให้เกิดการเรียนรู้สะสมซึ่งจะช่วยให้ผู้เรียนนำความรู้ไปสู่การปฏิบัติได้ ประสบความสำเร็จในการเรียนรู้ด้วยตนเอง รู้จักตนเอง มีชีวิตอยู่ในโรงเรียน ชุมชน สังคม และโลกอย่างมีความสุข ความหมายของหลักสูตร จากที่กล่าวมาว่าหลักสูตรมีความสำคัญต่อการจัดการศึกษาในทุกระบบ จึงต้องทำความเข้าใจในเรื่องของความหมายของหลักสูตร ทั้งนี้เพราะมีครูหรือผู้เกี่ยวข้องกับการศึกษาอีกจำนวนไม่น้อยที่เข้าใจในเรื่องความหมายของหลักสูตร ดร.ธำรง บัวศรี (2504 : 64) ได้ให้ความหมายของหลักสูตรไว้ว่า "หลักสูตร หมายถึง ประสบการณ์ทุกๆอย่าง ที่โรงเรียนจัดให้แก่เด็ก" ดร.เอกวิทย์ ณ ถลาง (2511 : 108) ได้ให้ความหมายของหลักสูตรไว้ว่า "ประมวลประสบการณ์ทั้งหมดที่จัดให้กับเด็กได้เรียนเนื้อหาวิชาทัศนคติแบบพฤติกรรมกิจวัตรสิ่งแวดล้อมต่างๆ ฯลฯ เมื่อประมวลกันเข้าแล้ว ก็จะเป็นประสบการณ์ที่ผ่านเข้าไปในการรับรู้ของเด็กๆ" พอสเนอร์ (Posner อ้างจาก Saylov and Alexander ,1974 : 3) ได้ให้ความหมายของหลักสูตรไว้ว่า "หลักสูตรคือสิ่งที่กำหนดเป้าหมายของผลผลิต กำหนดสาระไว้ก่อนสอนและระบุลักษณะจุดหมายปลายทางตามที่ต้องการ" บ๊อบบิท (Boobbitt, 1918 : 42) ได้ให้ความหมายของหลักสูตรไว้ว่า "หลักสูตรคือรายการที่สร้างประสบการณ์ ในทุกอย่างที่เด็กและเยาวชนจะต้องทำและจะต้องประสบทำให้เกิดการพัฒนาควมสามารถเพื่อจะทำสิ่งต่างๆ ให้ดีขึ้นและเหมาะสมสำหรับการดำรงชีวิตในวัยผู้ใหญ่" ความหมายของหลักสูตรได้มีนักพัฒนาหลักสูตรและนักศึกษาจำนวนมากทั้งที่เป็นคนไทย และชาวต่างชาติได้ให้ความหมายที่แตกต่างกันไปซึ่งจะมีเนื้อหาสาระเป็นไปในทางเดียวกันซึ่งจะมีองค์ประกอบโดยรวมคือ วิทยาการที่สร้างเสริมประสบการณ์ชีวิต เป็นสิ่งที่อำนวยความรู้และประสบการณ์ต่างๆ ท่มนุษย์จำเป็นต้องรับรู้เพื่อการดำเนินชีวิตอยู่นสังคมนั้น ประมวลทักษะต่างๆ เป็นสิ่งที่จำเป็นสำหรับที่จะทำให้ผู้เรียนได้นำไปใช้ในการแสวงหาความรู้เพิ่มเติมในการดำเนินชีวิตของตนต่อไป กระบวนการสำหรับสร้างคุณค่าของชีวิต ค่านิยมและการตัดสินใจเป็นการเน้นบทบาทของแต่ละบุคคลในฐานะที่เป็นสมาชิกของสังคม การะบวนการทางสติปัญญา เป็นการสร้างความสามรถในการแก้ปัญหาให้กับผู้เรียน ทำให้สามารถขจัดความขัดแย้งหรือทำให้เกิดความสามารถในการเปรียบเทียบในการอนุมานจากข้อเท็จจริงต่างๆ ประสบการณ์ด้านสุนทรียภาพ เป็การสร้างด้านศิลปะ ดนตรี และนาฏศิลป์ เป็นการรักษามรดกและวัฒนธรรมของชาติ กระบวนการปฏิบัติการณ์ เป็นการฝึกให้ผู้เรียนได้รู้จักใช้ความคิดสร้างงานฝึกทักษะในงานและอาชีพอันเป็นสิ่งสำคัญในการดำรงชีวิต จากความหมายและองค์ประกอบของหลักสูตรดังกล่าวมาแล้ว อาจกล่าวได้ว่า
    "หลักสูตร คือ ประมวลประสบการณ์ทุกชนิดที่ครูสร้างสรรค์ให้กับผู้เรียน เพื่อให้ผู้เรียนพัฒนาตนเองให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ในสังคมอย่างมีความสุขและเจริญงอกงาม"